Wat is CIAP? Een complete gids

Chronische Idiopathische Axonale Polyneuropathie (CIAP) is een langzaam voortschrijdende zenuwaandoening waarbij meerdere perifere zenuwen beschadigd raken zonder duidelijke oorzaak. CIAP leidt vaak tot klachten zoals gevoelloosheid, tintelingen en spierzwakte in de voeten en benen. Het is een vorm van polyneuropathie die meestal op latere leeftijd voorkomt en niet volledig te genezen is.

Wat is CIAP precies?

CIAP staat voor Chronische Idiopathische Axonale Polyneuropathie. Het woord chronisch betekent dat de aandoening langdurig aanwezig is. Idiopathisch duidt op een onbekende oorzaak. Axonaal verwijst naar de schade aan de zenuwvezels (axonen) die signalen doorgeven. Polyneuropathie betekent dat meerdere zenuwen tegelijk zijn aangetast.

Mensen met deze aandoening ervaren vaak tintelingen, doofheid of branderige pijn in de voeten en onderbenen. Het begint meestal mild, maar de klachten kunnen geleidelijk verergeren. Het is een diagnose die vaak wordt gesteld wanneer andere oorzaken van polyneuropathie, zoals diabetes of alcoholmisbruik, zijn uitgesloten.

Waar staat de afkorting CIAP voor?

De afkorting CIAP staat voor:

• Chronische: langdurig aanwezig, vaak levenslang.
• Idiopathische: de oorzaak is onbekend.
• Axonale: schade treft de zenuwvezels (axonen).
• Polyneuropathie: meerdere zenuwen zijn aangetast.

CIAP behoort tot de meest voorkomende vormen van chronische polyneuropathie in Nederland en Europa. Het wordt vaker vastgesteld bij mensen ouder dan 50 jaar. Uit onderzoek blijkt dat mannen iets vaker getroffen worden dan vrouwen.

CIAP en polyneuropathie: het verschil

Nee, deze aandoening is niet hetzelfde als polyneuropathie in het algemeen. Polyneuropathie is een verzamelnaam voor zenuwaandoeningen waarbij meerdere zenuwen zijn beschadigd. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals diabetes, auto-immuunziekten of vitaminetekorten.

CIAP onderscheidt zich doordat er geen duidelijke oorzaak wordt gevonden. Het is dus een diagnose van uitsluiting. Waar andere vormen soms behandelbaar zijn door de oorzaak aan te pakken, is dat bij deze variant niet mogelijk.

Veelvoorkomende klachten en symptomen

De symptomen ontwikkelen zich meestal langzaam. Veelvoorkomende klachten zijn:

• Tintelingen in de voeten
• Doofheid in tenen en onderbenen
• Pijn of branderig gevoel
• Spierzwakte
• Problemen met lopen

De klachten beginnen vaak in de voeten en kunnen langzaam naar boven trekken richting de knieën. In sommige gevallen raken ook de handen en armen aangedaan.

Het verloop en de ernst van de aandoening

Deze zenuwaandoening verloopt doorgaans langzaam en progressief. In de meeste gevallen verergeren de klachten geleidelijk over een periode van jaren. Bij ongeveer 20% van de patiënten ontstaat na verloop van tijd een loopstoornis.

De ernst verschilt sterk per persoon. Sommigen ervaren vooral milde tintelingen, terwijl anderen moeite krijgen met dagelijkse activiteiten zoals traplopen of fietsen. Uit studies blijkt dat de ziekte meestal niet levensbedreigend is, maar wel een grote impact heeft op de kwaliteit van leven.

Onderzoek en diagnose bij polyneuropathie

De diagnose wordt gesteld door een neuroloog. Dit gebeurt vaak pas nadat andere mogelijke oorzaken van zenuwschade zijn uitgesloten. Belangrijke stappen zijn:

• Lichamelijk en neurologisch onderzoek
• Bloedonderzoek om andere oorzaken uit te sluiten
• Zenuwgeleidingsonderzoek (EMG) om schade te meten

Een MRI of ruggenprik wordt soms gedaan om zeldzamere oorzaken uit te sluiten. Pas wanneer er geen andere verklaring wordt gevonden, kan de diagnose CIAP gesteld worden.

Mogelijke oorzaken van CIAP

De exacte oorzaak is onbekend. Onderzoekers vermoeden dat meerdere factoren een rol kunnen spelen, zoals leeftijdsgebonden veranderingen, genetische aanleg of omgevingsfactoren.

In tegenstelling tot veel andere polyneuropathieën is er geen directe link met diabetes, alcohol of tekorten aan vitamines. Dit maakt de diagnose vaak frustrerend, omdat er geen duidelijke trigger kan worden aangewezen.

Erfelijkheid en aangeboren factoren

CIAP wordt in principe niet beschouwd als een erfelijke of aangeboren aandoening. Het ontstaat meestal pas na het 50e levensjaar en komt vaak voor zonder dat er familiegeschiedenis is.

Wel zijn er andere vormen van polyneuropathie die erfelijk kunnen zijn, zoals de ziekte van Charcot-Marie-Tooth. Bij deze ziekte is daar echter geen sprake van. Toch doen onderzoekers onderzoek naar genetische factoren die mogelijk een rol spelen.

Behandelopties en ondersteuning

Er bestaat helaas geen genezende behandeling. De aanpak is vooral gericht op het verlichten van klachten en het ondersteunen van het dagelijks functioneren.

Behandelingen kunnen bestaan uit:

• Medicatie tegen zenuwpijn
• Fysiotherapie en oefentherapie
• Hulpmiddelen zoals aangepaste schoenen of braces

Het doel is om de kwaliteit van leven zo hoog mogelijk te houden en verdere achteruitgang te beperken.

Medicatie en pijnbestrijding

Medicijnen zoals pregabaline, gabapentine of amitriptyline kunnen zenuwpijn verminderen. Deze middelen pakken de oorzaak niet aan, maar verlichten klachten.

Supplementen en voeding

Supplementen zoals vitamine B12 worden soms geprobeerd, maar alleen bij bewezen tekorten. Er is geen bewijs dat supplementen de aandoening direct verbeteren.

Fysiotherapie en revalidatie

Fysiotherapie helpt spierkracht en balans te behouden. Bij loopproblemen kan revalidatieondersteuning nodig zijn. Ook ergotherapie kan bijdragen door hulpmiddelen en aanpassingen in huis voor te stellen.

Leven met een chronische zenuwaandoening

Leven met CIAP vraagt om aanpassingen. Het helpt om regelmatig te bewegen, een gezonde levensstijl te volgen en overbelasting te voorkomen.

Praktische tips zijn:

• Zorg voor goede schoenen
• Vermijd overmatig alcoholgebruik
• Houd je conditie op peil

Daarnaast is steun van familie, vrienden of een patiëntenvereniging belangrijk om met de diagnose om te gaan.

Werken en functioneren met CIAP

Veel mensen kunnen blijven werken, vooral in de beginfase. Het hangt sterk af van het soort werk en de ernst van de klachten. Zittend werk is vaak langer vol te houden dan fysiek zwaar werk.

In sommige gevallen kan aanpassing van taken of werktijden nodig zijn. Bedrijfsartsen en re-integratiebegeleiders spelen hierbij een belangrijke rol.

Prognose en vooruitzichten

De prognose is wisselend. Bij de meeste mensen verloopt de ziekte langzaam en blijven de klachten beperkt tot de benen. Slechts een klein deel krijgt ernstige beperkingen.

Volgens onderzoeken behoudt ongeveer 70% van de patiënten langdurig zelfstandigheid in dagelijks functioneren. De levensverwachting wordt doorgaans niet verkort, maar de kwaliteit van leven kan wel verminderen.

Belangrijke kenmerken in één overzicht

Kenmerk	CIAP
Volledige naam	Chronische Idiopathische Axonale Polyneuropathie
Eerste klachten	Tintelingen en doofheid in voeten
Leeftijd begin	Meestal > 50 jaar
Oorzaak	Onbekend (idiopathisch)
Diagnose	Uitsluitingsdiagnose na EMG en bloedonderzoek
Behandeling	Symptoombestrijding, fysiotherapie, hulpmiddelen
Prognose	Langzaam progressief, meestal niet levensbedreigend

Veelgestelde vragen over CIAP

Is het gevaarlijk?
Nee, deze zenuwaandoening is niet levensbedreigend, maar kan wel invaliderend zijn.

Komt het vaak voor?
Het behoort tot de meest voorkomende vormen van polyneuropathie bij ouderen.

Kan voeding invloed hebben?
Gezonde voeding ondersteunt je algehele gezondheid, maar geneest de ziekte niet.

Is het pijnlijk?
Veel mensen ervaren zenuwpijn, maar niet iedereen heeft pijnklachten.

Conclusie

CIAP is een langzaam voortschrijdende zenuwaandoening waarbij perifere zenuwen beschadigd raken zonder bekende oorzaak. Het veroorzaakt klachten als tintelingen, gevoelloosheid en spierzwakte, meestal in de benen. Hoewel de ziekte niet te genezen is, kan de juiste behandeling en ondersteuning zorgen voor een goede kwaliteit van leven.

Het is dus geen levensbedreigende aandoening, maar wel een chronische uitdaging die vraagt om aanpassing en begeleiding.